Hoe organiseer je meer vanuit menselijk potentieel? In deze blog sta ik stil bij verschillende vaardigheden en drijfveren van mensen die nodig zijn om verandering in organisaties te realiseren. Ik schets een perspectief, zonder dit te willen positioneren als de enige waarheid. Wel kan het een reflectie bieden op hoe je zou kunnen kijken naar verschillende fasen van verandering en het type mensen dat je daarvoor nodig hebt. Worden die in jouw organisatie of bij jouw project voldoende gewaardeerd?
Bij deze waardering speelt de organisatiecultuur een belangrijke rol. Wat heeft in jouw organisatie waarde. Gaat het om welke vaardigheden, gedrag en output harde euro’s opleveren of, afhankelijk van de definitie van succes die in een organisatie heerst, de waarde in bijvoorbeeld klantbeleving of maatschappelijke impact? Daarnaast kan de focus in een organisatie meer op de uitkomsten liggen of juist meer op het proces dat geleid heeft tot deze uitkomsten. Organisaties die voornamelijk gericht zijn op resultaat, waarderen vaak met name degenen die de finish behalen, die het resultaat binnenhalen, maar wie was ooit de zaadjesplanter? Wordt die nog gezien, wordt die gewaardeerd?
EEN GEZONDE MIX
De oorspronkelijke initiatiefnemers van vernieuwing zijn een belangrijke kracht in innovatieve organisaties. Bewust ruimte maken voor die mensen en hun meer impliciete bijdrage waarderen, is cruciaal. Maar hoe herken je deze pioniers of zaadjesplanters? En welke andere kwaliteiten heb je dan nodig zodat wat deze zaadjesplanters triggeren ook uiteindelijk tot wasdom komt en opgeschaald wordt, zodat de organisatie er de vruchten van kan plukken?
Het gaat om een gezonde mix.
Zelf ervaar ik dat er grofweg vier rollen bij duurzame verandering of vernieuwing nodig zijn: de zaadjesplanter, de ontwerper, de afmaker en de veranderaar. In potentie beschikt iedereen over alle kwaliteiten, maar met verschillende intensiteit. Hieronder een korte toelichting per rol.
DE ZAADJESPLANTER
Dit is degene die aanvoelt wat er nodig is. Hij is nieuwsgierig, maakt zich druk om hoe zaken beter kunnen en zoekt een coalitie om zich heen van mensen die ook geloven in het idee van de zaadjesplanter. De zaadjesplanter creëert momentum, weet zaken op de agenda te krijgen of zorgt dat er energie op een onderwerp komt. Vaak start de zaadjesplanter met kleine initiatieven en experimenten om in de praktijk zijn idee te toetsen en tegelijkertijd mensen te laten ervaren wat het oplevert, zodat meer mensen van mening veranderen. Een kritische massa wordt enthousiast. Deze persoon wil bezig zijn met dingen die ertoe doen en is een pionier, kijkt vooruit en out of the box.
DE ONTWERPER
De ontwerper gaat aan de slag met de inzichten van de zaadjesplanter en zorgt, al dan niet met een agile manier van werken, voor een design dat aansluit bij de grote massa en de context van waar het geïmplementeerd moet worden. Hij bereidt als het ware de opschaling voor en zorgt dat de organisatie klaar is voor de verandering. Deze persoon is graag creatief en conceptueel bezig en wil concrete producten opleveren. De ontwerper is gedreven door deskundigheid, met zijn vak bezig te zijn en een mooi product op te leveren.
DE AFMAKER
Dit is degene die zorgt dat het idee of product ook wordt geïmplementeerd en geadopteerd. Hij behaalt het zichtbare resultaat door af te maken waar de zaadjesplanter en ontwerper aan gewerkt hebben. Hij verkoopt als het ware het idee of product en zorgt dat het gebruikt wordt. Hij is minder gedreven door het effect van hetgeen hij implementeert, maar meer door het feitelijke implementeren. Zijn sterke kanten: inzicht en overzicht, en het efficiënt en stapsgewijs uitvoeren van processen.
DE VERANDERAAR
De veranderaar is een bijzondere rol omdat deze in verschillende fasen ondersteunend kan zijn aan de andere rollen. Toch heeft deze persoon de unieke kwaliteit om meer in impact te denken dan in resultaat. Het gaat de veranderaar niet alleen om het opleveren en implementeren van een idee of product, maar om de impact die dat heeft op de omgeving. De veranderaar kan bewaken dat wat de zaadjesplanter ooit heeft getriggerd tot het zetten van de eerste stap, ook het probleem is dat opgelost wordt met hetgeen de ontwerper heeft bedacht en hoe de afmaker het heeft geïmplementeerd of verkocht. De veranderaar is net als de zaadjesplanter gedreven door het willen bijdragen aan een groter geheel. Zingeving is belangrijk en hij heeft oog voor wat mensen motiveert en wat nodig is in de omgeving.
RUIMTE EN WAARDERING
Een waardevolle invalshoek is om te kijken welk type kwaliteiten in een organisatie het meest gewaardeerd worden. Is dat de ontwerper die een concreet product oplevert of de afmaker die het zichtbare resultaat bereikt? Bedenk dan eens of de zaadjesplanter eigenlijk wel in beeld is. Een eigenschap van de zaadjesplanter is dat hij graag zaadjes plant en erop vertrouwt dat daar dan iets gaat bloeien. Hij is minder gedreven door het plukken van de bloemen. Als het resultaat behaald wordt, is de zaadjesplanter vaak alweer ergens anders aan het zaaien. Het risico is dat deze mensen als feedback krijgen ‘jij maakt nooit iets af’. Daarnaast is het vaak zo, dat zichtbare resultaten beloond worden. Mensen die zaken doen die minder zichtbaar zijn, worden vaak ook letterlijk minder in het zonnetje gezet. Hoe sterker de scoringscultuur of prestatiegerichtheid, hoe groter het risico dat deze cruciale krachten in de organisatie zich ondergewaardeerd voelen.
In welke rol herken jij je het meest? En wordt in jouw omgeving deze rol ook gewaardeerd? Welke rollen zie jij in jouw praktijk als relevant bij het succesvol realiseren van duurzame veranderingen? Ik verneem het graag in een reactie op dit artikel.
MEER WETEN?
Het boek De High Performing Organisatie deel 2, Mens Motivatie Talent & Gedrag gaat hier dieper op in. Ook interessant om te lezen als je je herkent in de zaadjesplanter: ‘Give me a BREAK, doorbraakdenken en DOEN voor pioniers in organisaties’. Meer informatie vind je bij Boeken.
